Sąsiedzi stawiają na radio cyfrowe, Polska wciąż trzyma się telewizji w paśmie VHF III
W Europie Środkowo-Wschodniej dokonuje się właśnie kluczowa zmiana w strategii wykorzystania pasma częstotliwości VHF III (174–230 MHz). Coraz więcej państw regionu przeznacza ten zakres w całości na potrzeby cyfrowego radia DAB+, rezygnując z jego dotychczasowego wykorzystania dla nadawania naziemnej telewizji cyfrowej (DVB-T/T2). Polska pozostaje jednak jednym z ostatnich dużych krajów Unii Europejskiej, który wciąż utrzymuje emisje telewizyjne w tym paśmie – i tym samym blokuje pełny rozwój cyfrowego radia.
Europa Północna i Środkowa rezygnuje z telewizji w paśmie VHF III
Przykłady z sąsiednich krajów są jednoznaczne.
- Czechy, Niemcy i Słowacja już zrezygnowały z wykorzystania zakresu 174–230 MHz dla telewizji.
- W Danii pasmo to zostało formalnie zarezerwowane dla celów telewizyjnych, jednak nigdy nie uruchomiono w nim żadnej emisji.
- Finlandia i Szwecja całkowicie zakończyły już nadawanie telewizji w paśmie VHF III, przekazując to pasmo na potrzeby radiofonii cyfrowej.
- Również kraje bałtyckie – Estonia, Łotwa i Litwa – przyjęły pragmatyczne podejście: ze względu na niewielką populację i ograniczony rynek radiowy zdecydowały się na zaledwie trzy warstwy (tzw. layers) pokrycia DAB+, co w zupełności zaspokaja ich potrzeby. Estonia, która uruchomiła ogólnokrajową sieć DAB+ 1. września br., pokazała, że nawet niewielki rynek może skutecznie wdrożyć nowoczesną radiofonię cyfrową.
Słowacja daje przykład regionowi
Szczególnie istotnym punktem odniesienia stało się stanowisko słowackiego urzędu regulacyjnego – Úrad pre reguláciu elektronických komunikácií a poštových služieb, który we wrześniu 2025 r. ogłosił zasadniczą zmianę w strategii wykorzystania widma.
„Słowacja przygotowuje się do uruchomienia ogólnokrajowego cyfrowego radia naziemnego,” poinformował urząd.
„Po serii międzynarodowych uzgodnień częstotliwościowych zbliżamy się do rozpoczęcia regularnych emisji DAB+. Obecnie trwa końcowa faza koordynacji nadajników z Polską i Ukrainą.”
Jak podkreślił Milan Mizera, dyrektor departamentu zarządzania widmem radiowym, decyzję tę wymusiło pełne wykorzystanie pasma UKF (87,5–108 MHz), które uniemożliwia dalszy rozwój analogowego radia FM.
„Czy koniec radiofonii FM jest bliski,”
pytają również Konrad Bródka i Jacek Pieleszek z polskiego UKE w artykule opublikowanym w Przeglądzie Telekomunikacyjnym w 2024 r. i resumują, że obecna struktura analogowej radiofonii FM doszła do granic swoich możliwości technicznych i organizacyjnych.
„Technologia DAB+ pozwala w jednym multipleksie umieścić wiele stacji i usług dodatkowych, a jednocześnie zapewnia stabilniejszy i czystszy dźwięk. To jakościowy skok w stosunku do tradycyjnego FM,” wyjaśnia Milan Mizera.
Strategiczna zmiana: całe pasmo VHF III tylko dla radia
Jeszcze kilka lat temu Słowacja rozważała wykorzystanie pasma VHF III zarówno dla telewizji, jak i dla radia. Jednak seria uzgodnień międzynarodowych w latach 2018–2019, a także zmiana polityki sąsiednich krajów, doprowadziły do przyjęcia nowej strategii. W styczniu 2020 roku Bratysława zdecydowała o całkowitym przeznaczeniu pasma 174–230 MHz wyłącznie dla cyfrowego radia DAB+. Na tej podstawie opracowano nowy narodowy plan częstotliwościowy DAB, obejmujący siedem warstw ogólnokrajowych – każda z nich umożliwia pełne pokrycie terytorium kraju sygnałem DAB+.
Ten plan został już w pełni skoordynowany międzynarodowo, a obecnie trwają jego końcowe uzgodnienia z Polską i Ukrainą.
„Tym samym Słowacja dołączyła do progresywnych krajów takich jak Niemcy, Austria i Czechy, które już wcześniej postawiły na cyfrową przyszłość radiofonii,” podsumował Mizera.
Dlaczego Polska zwleka?
Na tym tle Polska wydaje się pozostawać w zawieszeniu. Mimo że od lat trwają testy i emisje eksperymentalne DAB+, wciąż brak jednoznacznej decyzji co do uwolnienia pasma VHF III od telewizji, co skutecznie ogranicza możliwości rozwoju radiofonii cyfrowej.
FM się kończy – a alternatywy brak
Podobnie jak na Słowacji, również w Polsce pasmo FM jest praktycznie wyczerpane. W największych miastach nie ma już dostępnych częstotliwości dla nowych stacji, co blokuje konkurencję i rozwój oferty. DAB+ mógłby rozwiązać ten problem – zapewniając większą pojemność, lepszą jakość i nowoczesne funkcje, jak przesyłanie metadanych (tytuł utworu, logo stacji, informacje lokalne). Jednak bez decyzji o zwolnieniu pasma VHF III dla radia, Polska nie może przejść z fazy wiecznych testów do regularnych emisji ogólnokrajowych.
Europa idzie naprzód – Polska ryzykuje izolację
W efekcie Polska znajduje się dziś w paradoksalnej sytuacji: jako jedno z największych państw UE i regionalny lider gospodarczy pozostaje technologicznie w tyle za mniejszymi sąsiadami.
Podczas gdy Słowacja, Czechy, Niemcy i kraje skandynawskie konsekwentnie wdrażają cyfrowe radio, Warszawa wciąż utrzymuje model sprzed dekady.
