Przez wiele lat rozwój cyfrowej technologii radiowej DAB+ w Dolnej Saksonii był przedmiotem intensywnych debat politycznych. Od zdecydowanego odrzucenia przez parlament regionalny, przez formalne przetargi, aż po uruchomienie nowoczesnej platformy nadawczej – historia DAB+ w tym niemieckim kraju związkowym pokazuje, jak zmieniają się priorytety medialne w dobie cyfryzacji.
Polityczne tło: sprzeciw wobec DAB+
W czerwcu 2019 roku Landtag Dolnej Saksonii (parlament kraju związkowego) jednogłośnie przyjął wniosek frakcji FDP, wzywający do zakończenia wsparcia dla technologii DAB+. W uzasadnieniu wskazano m.in., że DAB+ nie zdobyło masowej popularności, a jego rozwój stanowi obciążenie dla budżetów publicznych i prywatnych nadawców. Posłowie uznali DAB+ za kosztowną „technologię przejściową”, a przyszłość radia miała leżeć w transmisji internetowej i technologii 5G.
W szczególności krytykowano fakt, że środki z opłaty audiowizualnej finansują rozwój DAB+ głównie dla nadawców publicznych, co – zdaniem przeciwników – pogłębiało nierówności w systemie medialnym.
Od sprzeciwu do działania – ogłoszenie przetargu i start DAB+
Mimo początkowego oporu politycznego, w kwietniu 2022 roku rząd Dolnej Saksonii przekazał dziesięć ogólnokrajowych częstotliwości DAB+ do dyspozycji Niedersächsische Landesmedienanstalt (NLM) – Dolnosaksońskiej Rady Mediów. Ogłoszono konkurs na przydział tych częstotliwości dla jednego operatora platformy, z możliwością regionalizacji sygnału w dziesięciu strefach Dolnej Saksonii.
W lipcu 2023 roku oficjalnie ruszyła nowa platforma nadawcza DAB+ dla nadawców prywatnych. Uruchomiono 18 stacji radiowych, w tym m.in. Antenne Niedersachsen, radio ffn czy Radio 21. Platforma technicznie realizowana jest przez operatora Media Broadcast z Kolonii.
Brak niekomercyjnych stacji – problem finansowania i przeszkody prawne
Pomimo sukcesu uruchomienia platformy, niekomercyjne lokalne rozgłośnie obywatelskie – tzw. Bürgerradios – początkowo nie zostały włączone do transmisji DAB+. Choć nowelizacja ustawy medialnej z marca 2022 roku przewiduje obowiązek ich nieodpłatnej dystrybucji przez operatorów platform (tzw. Must-Carry), to brakowało precyzyjnych regulacji i środków finansowych na pokrycie kosztów emisji.
Media Broadcast jako operator techniczny nie był zobowiązany do pokrycia kosztów, a próba przerzucenia ich na innych nadawców prywatnych zakończyła się sprzeciwem. Dopiero presja ze strony Landesverband Bürgermedien (regionalnego związku mediów obywatelskich) i rozmowy z rządem landowym doprowadziły do przełomu.
Wsparcie publiczne i start emisji niekomercyjnych stacji przez DAB+
W czerwcu 2024 roku dolnosaksońska NLM oficjalnie zatwierdziła pięcioletnie wsparcie finansowe dla emisji Bürgerradios w technologii DAB+. Obejmuje ono pokrycie kosztów transmisji oraz zakup sprzętu technicznego (np. procesorów dźwięku). Dzięki temu 25 kwietnia 2025 roku osiem z dziesięciu niekomercyjnych rozgłośni rozpoczęło nadawanie poprzez cyfrowe radio.
Są to:
- Ems-Vechte-Welle
- Oldenburg eins
- OS-Radio
- Radio Okerwelle
- Radio Ostfriesland
- Radio Tonkuhle
- Radio ZuSa
- Stadtradio Göttingen
Każda z tych stacji nadaje regionalnie, wyłącznie na swoim obszarze działania, ale dzięki DAB+ ich zasięg techniczny znacząco się zwiększył w porównaniu do emisji wyłącznie przez UKF.
Czym są Bürgerradios w Dolnej Saksonii?
Niekomercyjne lokalne radia obywatelskie to rozgłośnie działające na zasadach non-profit, tworzone przez lokalnych mieszkańców, organizacje społeczne, stowarzyszenia i wolontariuszy. Ich celem jest umożliwienie aktywnego udziału obywateli w tworzeniu mediów oraz promowanie lokalnej kultury, języka, spraw społecznych i edukacji medialnej.
W odróżnieniu od komercyjnych nadawców, Bürgerradios nie emitują reklam i są finansowane ze środków publicznych (opłaty audiowizualnej), projektów unijnych lub darowizn. Ich misja polega na wspieraniu pluralizmu medialnego, wolności słowa i integracji społecznej.
Perspektywy: Simulcast i cyfrowa przyszłość radia
W najbliższych pięciu latach Bürgerradios w Dolnej Saksonii będą nadawać równocześnie w technologii analogowej (UKF) i cyfrowej (DAB+), tzw. Simulcast. Co kilka lat planowana jest ewaluacja tego modelu, aby zdecydować, czy dalsze równoległe nadawanie ma sens ekonomiczny i technologiczny.
Włączenie Bürgerradios do DAB+ to znaczący krok w kierunku zwiększenia dostępności i widoczności lokalnych, niezależnych mediów. Cyfrowe radio oferuje lepszą jakość dźwięku, brak zakłóceń, dodatkowe informacje (np. tytuły utworów, wiadomości) oraz niższe zużycie energii.
Jak podkreślił wiceszef NLM, dr Klaus-Jürgen Buchholz:
„Dostępność Bürgerradios przez DAB+ to ważny krok ku większej różnorodności opinii i udziałowi obywateli w debacie publicznej. Cyfrowe technologie czynią lokalne głosy bardziej słyszalnymi – i to dosłownie.”
Dla porównania
Dolna Saksonia pod względem powierzchni jest mniej więcej tak duża jak województwa łódzkie i wielkopolskie razem. Pod względem liczby ludności Dolna Saksonia przewyższa jednak ten obszar porównawczy w Polsce o około 2 miliony mieszkańców (łącznie 8 milionów). Polski UKE zaplanowała dla tych dwóch województw podział na maksymalnie 4 alokacje DAB+, podczas gdy w Dolnej Saksonii stworzono aż 10 alokacji dla stacji komercyjnych i 6 dla publicznego nadawcy NDR.
